Ons commentaar: Onder de foto staat: ‘Strijders van Ahrar al-Sham. @ Screenshot YouTube’ Het artikel gaat uitgebreid in op –de islamistische strijdgroep- Ahrar al-Sham terwijl Nederland Ahrar al-Sham nooit heeft gesteund. Wij vinden dit op zijn minst suggestief. En al helemaal voor de lezer die niet diep in Syrië zit. In het stuk komt dan een quote van oud-diplomaat en Syrië-kenner Nikolaos Van Dam: ‘Ahrar al-Sham gaven wij sowieso geen hulp want dat is een islamistische organisatie.’  Onze vraag blijft dan waarom het artikel zo de verwarring vergroot, namelijk alsof Nederland Ahrar al-Sham heeft gesteund, terwijl dat niet het geval is?

2 Citaat uit artikel: Het OM heeft ook daadwerkelijk Nederlandse Syriëgangers vervolgd voor aansluiting bij brigades van het Vrije Syrische Leger. Neem de Nederlandse Syriëganger Driss M.. Op 21 maart 2017 moest hij voor de rechter verschijnen. Hij zou in 2014 en 2015 hebben deelgenomen aan de islamistische groepering Jabhat al-Shamiyya. Volgens het OM is dit een ‘salafistische/jihadistische organisatie’ die streeft naar de oprichting van een kalifaat, én onderdeel is van het jihadistische Ahrar al-Sham.

Ons commentaar: Het Levant Front ging, na de breuk in april 2015 met Ahrar al-Sham en andere islamistische groepen zijn eigen weg verder, met andere groepen van het Vrije Syrische Leger, dat door het Westen wordt gesteund. Sowieso wordt het Levant Front in alle documenten die te maken hebben met de onderhandelingen in het Saoedische Riyad en Kazachse Astana als aparte groep genoemd. Verder, we meldden het boven al, is het Front pas op 25 december 2014 opgericht wat contrasteert met de genoemde periode in Trouw (‘in 2014 en 2015’). Overigens is Driss M. vrijgesproken,  de Volkskrant meldt het in een artikel op 11 september 2018. Het feitelijke vonnis staat hier.

Voor wat betreft de relatie tussen al-Jabha al-Shamiyya en Ahrar al-Sham is het van belang te melden dat beide groepen nooit onder een label aan de onderhandelingstafels hebben gezeten in Riyad, Geneve of Astana. Ahrar al-Sham zit pas sinds eind 2015 aan tafel in Riyad, vanaf 2016 in Geneve en Astana. De Russen publiceerden een lijst van Syrische strijdgroepen die op 30 december 2016 een staakt-het-vuren tekende. Al-Jabha al-Shamiyya (overigens ook door de Russen verkeerd geschreven als Jabhat al-Shamiyah) staat op nummer 7 en Ahrar al-Sham op nummer 2.

Ömer Özkizilcik zette op 28 december 2018 een lijst on line van de facties waaruit het zogenaamde recent geformeerde ‘Nationale Leger’, de paraplu van het ‘Vrije Syrische Leger’ in Euphrates Shield gebied plus Afrin uit bestaat. Vier van de vijf in Nieuwsuur genoemde groepen vallen hieronder: Brigade 51; al-Jabha al-Shamiyya; Sultan Mourad en Suleyman Shah. (De 5e groep Suqour al-Jabal onderdeel van het Vrije Idlib Leger valt onder de andere grote paraplu: Het Nationale Bevrijding Front, waarvan de vorming officieel werd aangekondigd op 28 mei 2018.). Hij vinkt de diverse groepen af op de volgende variabelen: 1 ‘deed mee aan Euphrates Shield’; 2 ‘ontving Turkse steun’; 3 ‘ontving Amerikaanse steun via MOM [Müsterek Operasyon Merkezi; Gemeenschappelijke Operatie Ruimte]’; 4 ‘ontving Amerikaanse steun via Pentagon’; 5 ‘ontving TOW raketten’; 6 ‘vocht tegen IS’; 7 ‘vocht tegen regime’; 8 ‘bestaat uit Arabieren’; 9 ‘bestaat uit Turkmenen’; 10 ‘bestaat uit Koerden’. Op alle punten behalve punt 4 voldeed al-Jabha al-Shamiyya. Al-Jabha al-Shamiyya kreeg dus militaire steun van de Turken Amerikanen en Britten, onze bondgenoten. Ook de andere door Nederland gesteunde VSL-groepen genoemd in Nieuwsuur kregen militaire steun via de MOM.

Tenslotte maken wij melding van het feit dat het OM ons meldde (zie SMS boven) dat voor het Levant Front alleen voor de periode van medio 2014 tot medio 2015 gold dat zij beschouwd werd als een terreurbeweging die een kalifaat nastreeft en niet voor (eind) 2017, de periode waarin al-Jabha al-Shamiyya volgens Trouw en Nieuwsuur steun heeft gekregen en op basis waarvan beide media de link leggen tussen het Levant Front en haar vermeend terroristische en jihadistische aard. Zie onze nadere analyse van dit aspect in dit artikel op Jalta.

Nieuwsuur 10 september 2018

‘Nederland steunde jihadisten’

1 Citaat uit uitzending, presentatrice Mariëlle Tweebeke: Nederland beweerde altijd dat het niet militair betrokken wilde zijn bij de Syrische burgeroorlog. Maar uit onderzoek van Nieuwsuur en het dagblad Trouw blijkt dat de werkelijkheid er heel anders uit ziet.

Ons commentaar: Deze uitspraak mist elke basis. Nederland was hoe dan ook militair betrokken bij de strijd in Syrië in het kader van de internationale coalitie tegen Islamitische Staat middels bombardementen. De operatie Euphrates Shield was eveneens vooral een anti IS-operatie en viel voor een groot deel ook onder de anti IS-Coalitie, waarbij de Turken en de Amerikanen de verschillende VSL-groepen op de grond luchtsteun en steun in de rug gaven. De vier commandanten die in Nieuwsuur aan het woord komen zijn Othman Ahmad (VSL Sultan Mouradbrigade), Haitham Afeesi (VSL Brigade 51), Abu Hajj Ali (VSL Suqour al-Jabal, onderdeel van het Vrije Idlib Leger) en Ali Abu Sejju (VSL Noordelijke stormbrigade, onderdeel van al-Jabha al-Shamiyya). Zij allen hebben hard tegen IS gevochten. Abu Hajj Ali, vertelde ons per whatsapp bericht op 10 januari 2019, dat tijdens ontmoetingen in Zuid Turkije met de Nederlanders ambassadeur Van Dam deze er altijd op hamerde dat ‘het bestrijden van terrorisme prioriteit was’.  Op deze link op Jalta staat een interview met woordvoerder Baraa’ al-Shami van het Levant Front en met Hasan Hajj Ali, ook wel Abu Khaleel genoemd. Hij is de leider van de Suqour al-Jabal brigade. Beiden gaan op de procedures van de hulpverlening en de aard van de materialen die naar hun zeggen immer humanitair was.

Video’s elders op deze site van in Nieuwsuur genoemde groepen leveren klip en klaar het bewijs dat deze groepen onderdeel waren van de Operatie Euphrates Shield, de operatie waarbij de Turken en de Amerikanen de Syrische rebellen van militaire steun voorzagen om IS van de grens met Turkije verdrijven. De tweede reden vooral voor Turkije maar ook voor VSL-groepen was dat YPG zowel vanuit Afrin als vanaf de Eufraat optrok, om overwegend niet-Arabisch gebied in te nemen. De VS hadden de Turken beloofd (zie deze link met citaat vice-president Biden die stelt dat de Koerdische strijdkrachten zich ten oosten van de Eufraat dienen terug te trekken na de verovering van de stad Manbij) dat de door hen gesteunde YPG niet in het overwegend Arabische Manbij zou blijven, maar daar kwam niets van terecht.

Turkije wilde er een stokje voor steken dat YPG naar Afrin zou doortrekken. Het land wilde verder niet dat het Syrische PKK filiaal YPG de gehele Syrische kant van de grens vormde. Bovendien zou het een nieuwe vluchtelingenstroom van Arabische Syriërs naar Turkije betekenen, zoals na de inname van YPG begin 2016 van Tel Rifaat, met Russische luchtsteun. Dat twee jaar later VSL-groepen gewillig waren om met de Turken Afrin binnen te vallen in 2018, heeft daar mee te maken. ‘In het begin coördineerden VSL en YPG tegen IS. Voordat de betrekkingen slecht werden, en de betrekkingen werden erg slecht op het moment dat YPG met Russische luchtsteun Tel Rifaat veroverde’.  Zo mailt ons Christoph Reuter, journalist van Der Spiegel en auteur van Die schwarze Macht: “Der Islamische Staat” und die Strategen des Terrors. Ze waren niet beter dan Assad toentertijd (begin 2016), ze moordden en plunderden in de stad. Dit rechtvaardigt niet het plunderen in Afrin, maar deze context helpt begrijpen waarom veel strijders van Tel Rifaat en omgeving bereid waren om onder Turkse banier te vechten. Ze wilden hun stad terug. Echter: Nadat Afrin was ingenomen, gingen de Russen naar Tel Rifaat en gaven een safe haven aan de overblijvende YPG-mensen. De VSL-rebellen waren belazerd door de Turken en door de Russen anyhow.”

De Operation Euphrates Shield begon op 24 augustus 2016 en liep tot 29 maart 2017 (zie Euphrates Shield). Bij deze voornamelijk anti-IS operatie verloren 1.281 VSL-strijders hun leven, en 72 Turkse militairen.  Verder zijn er door Nederland geen wapens geleverd aan VSL-groepen ook al twitterde CDA Kamerlid Martijn van Helvert dat wel eerder, zie daarvoor deze link.

2 Citaat uit uitzending, presentatrice Mariëlle Tweebeke: Het gaat allemaal om een staatsgeheim programma dat liep van begin 2015 tot begin dit jaar (2018).

Ons commentaar: Hier zegt Nieuwsuur dat het programma staatsgeheim is. Verderop zegt Nieuwsuur dat het programma plots tot staatsgeheim werd verklaard. Het programma was echter van meet af aan geheim, vertelt de woordvoerder van Buitenlandse Zaken (zie ook punt 8, hieronder). Hier wordt nagelaten de reden daarvan te geven. Dat was namelijk de afspraak met de deelnemende landen en de VSL-groepen. Zij wilden juist humanitaire steun voor de bevolking en wilden niet dat hun coördinaten bekend werden voor het regime of voor IS. Dat vertelt de politieke en militaire leiding van al-Jabha al-Shamiyya in hun kantoor in The Mall of Istanbul, in Istanbul in een gesprek dat Rena Netjes op 27 september 2018 met hen had. En, niet onbelangrijk, de meerderheid van de Kamer had destijds zelf met het NLA-programma ingestemd. Meer hierover beneden.

3 Citaat uit uitzending, presentatrice Mariëlle Tweebeke: Hoe de Tweede Kamer al jarenlang geen idee heeft wat Nederland op het Syrische slagveld doet.

Ons commentaar: Nederland maakt deel uit van de Internationale coalitie tegen IS, een coalitie van 74 landen, dat was algemeen bekend. Dat niet alle details van de diverse operaties werden bekend gemaakt spreekt voor zich, juist omdat het om een oorlog gaat en informatie dus kostbaar is. De Euphrates Shield Operatie was grotendeels een onderdeel daarvan, een samenwerking van Turken, Amerikanen, Syrische VSL-rebellen groepen om het laatste gebied van IS aan de grens met Turkije te veroveren.  Op zich bleek YPG wel in staat te zijn IS te verslaan, zoals in Kobani, maar dat konden ze alleen met heel veel militaire hulp van de Amerikanen. De VSL-groepen hadden net als YPG-luchtsteun en steun in de rug nodig om IS te verslaan. Zie ook deze deze analyse van de strijd om Kobani.

4 Citaat uit uitzending, commentaarstem Milena Holdert: Dit is de grens tussen Turkije en Syrië. Op deze plek smokkelden buitenlandse mogendheden de afgelopen jaren voor miljarden euro’s aan wapens en militair materieel Syrië binnen.

Ons commentaar: De grens tussen Syrië en Turkije is ruim 800 km lang. Er zijn echter gewoon twee grensovergangen tussen beide landen. Sterker nog, een brigade van al-Jabha al-Shamiyya had een van de twee tot voor kort onder controle: die van Bab al-Salama, tussen het Syrische Azaz en het Turkse Kilis. De commandant die tot voor kort over die grensovergang ging, Ali Abu Sejju kwam aan het woord in de Nieuwsuur-uitzending. Er hoefde niet gesmokkeld te worden om spullen de grens over te krijgen, die gingen gewoon vanuit Zuid Turkije de grens over, zo vertelt ons de officiële militaire woordvoerder van al-Jabha al-Shamiyya, Baraa’ al-Shami en commandant Abu Hajj Ali, van Suqour al-Jabal. Zie ook het al eerder genoemde interview met beide mannen op Jalta.

Daarnaast komen de commandanten van VSL groepen regelmatig voor overleg in Zuid Turkije. De groepen hadden allemaal militaire vertegenwoordigers in Kilis of Gaziantep, en politieke vertegenwoordigers veelal in Istanbul, waar de zetel van de Coalitie is. De Coalitie, of I’tilaaf in het Arabisch is een lichaam van 90 leden, en vertegenwoordigt veruit het grootste blok van de Syrische oppositie van alle Syrische groepen: soennieten, alawieten, sjiieten, christenen, Koerden, Turkmenen en een Yezidi. VSL Al-Jabha al-Shamiyya heeft hierin een zetel, ingenomen door Bahjat Ataasi. Ten onrechte wordt verder vaak gedacht in Nederland dat PYD/YPG alle Koerden vertegenwoordigt. Het is op afstand de sterkste militaire macht, maar de meeste van de 15 Syrische Koerdische partijen, verenigd in de KNC, Kurdish National Council, zitten juist in het kamp van de oppositie en de Coalitie,van de oppositie onder andere omdat volgens hen PYD repressief is, en het op een akkoordje met Assad heeft gegooid. Zie hier een interview met de Koerdische Novin Harsan, die genoemde kritiek levert op de PYD.  Zie ook deze tweet en dit interview met Munzur Makhous, alawiet en prominent lid van de Syrische oppositie over deze kwesties.

Afbeelding: Naamat Daoud, hoofd van de KNC. Foto genomen door Rena Netjes. Zie ook deze tweet.

De beelden die Nieuwsuur op 1 minuut laat zien zijn van Turkse tanks, makkelijk te herkennen aan de rode  vlag, die bij Jarabulus, bij het begin van de Euphrates Shield operatie, Syrië binnen rijden. Het zijn geen beelden van gesmokkelde goederen. Bekijk ook deze Tweets: Tweet 1 en Tweet 2.

5 Citaat uit uitzending, CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt: En ik wil bijvoorbeeld kunnen controleren of deze groepen  volgens degenen die het conflict in de gaten gehouden hebben, zich schuldig gemaakt hebben aan bijvoorbeeld oorlogsmisdrijven.

Ons commentaar: Wij begrijpen deze stellingname van het Kamerlid, ook omdat het tegenovergestelde beweren uiteraard bizar zou zijn. Niettemin weet iedereen dat geen strijdgroep in een oorlog de handen schoon heeft en houdt. Dat wordt ook keer op keer herhaald door vrijwel alle commentatoren op het slagveld Syrië, inclusief al-Jabha al-Shamiyya (zie bijvoorbeeld al-Tamimi in een blog). Tegelijkertijd verwonderen we ons erover dat we Omtzigt nooit horen over de oorlogsmisdrijven van de Koerdische PYD/YPG waarover al sinds 2015 rapporten bestaan (Rapport Amnesty en Crisisgroup) en waarvoor hij desondanks politieke steun vraagt. Al eerder schreven wij ook een kritisch stuk over de democratische gezindheid van PYD/YPG in NRC.

6 Citaat uit uitzending, Saadet Karabulut, SP-Kamerlid: Welke groepen dat zijn zou ik ook graag willen weten want we weten allemaal dat die gematigde krachten helemaal niet zo gematigd zijn. En citaat Geert-Jan Knoops, advocaat: De meeste zijn radicaal, salafistisch en jihadistisch.

Ons commentaar: Zonder enige nadere argumentatie en kritische reactie worden de gematigde krachten in Syrië op een –extremistische- hoop gegooid.

7 Citaat uit uitzending, journaliste Milena Holdert: Maar het ministerie van Buitenlandse Zaken weigert informatie over de gesteunde groeperingen prijs te geven.

Ons commentaar: We hebben een vergelijkbare uitspraak  boven ook al van commentaar voorzien. De afspraak onder de deelnemers aan het NLA-programma was dat ze geen mededelingen naar buiten zouden doen vanwege tactische overwegingen en de veiligheid. Of zoals Minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken (verslag van 30 mei 2018) zei: Uit veiligheidsoverwegingen maakt het kabinet geen informatie openbaar waaruit kan worden afgeleid welke groepen er door Nederland worden er worden gesteund want het zo precies ingaan op waar westerse steun wordt verleend maakt deze groepen tot een belangrijk doelwit voor ISIS, of voor het Assad regime of voor andere extremistische groepen.

Dat was de angst die tijd toen IS nog bijvoorbeeld ruim in het gebied in Noord Syrië zat wat met behulp van buitenlandse steun van IS is bevrijd. Een aantal oppositie activisten en journalisten in Zuid Turkije, en in Gaziantep bijvoorbeeld zijn door IS vermoord. Een daarvan was de presentator van Aleppo Today TV: Zahir al-Sherqat. Hij was de enige waarvan ik (Rena Netjes) bij mijn bezoek aan het oppositie tv-station Aleppo Today een foto mocht maken, want hij kwam toch al met zijn gezicht op tv, de rest van de journalisten waren te bang dat hun identiteit bekend zou worden. Zo was de sfeer in 2016 in Gaziantep al, laat staan in Noord Syrië. Bovendien kwam er om de zoveel tijd raketten uit IS gebied in Noord Syrië neer in het Turkse Kilis. Zie onder andere de volgende links: link 1, link 2,link 3, Link 4  en Link 5.

De zelfmoordaanslag van IS op Amerikaanse soldaten en YPG-strijders in het Noord Syrische Manbij 16 januari 2019 en op een checkpoint bij Shaddadeh in de Noord Syrische Hasaka provincie op maandag 21 januari tonen aan hoe reëel het gevaar is. De Syrische VSL-groepen vreesden dat informatie bij IS of het Assad-regime zou belanden. De VN gaf coördinaten van ziekenhuizen door aan het regime om ze niet te bombarderen, maar het regime bombardeerde juist in oppositiegebied, om de bevolking schrik aan te jagen. Zie ook de volgende links: link 1 en link 2. Zie ook dit kaartje met de militairgeografische situatie aan het begin van 2019: kaartje. Er zijn nog steeds IS- en Nusracellen in het gebied, het gebied is nog niet geheel veilig, noch gestabiliseerd. YPG laat ook regelmatig weten dat IS nog niet verslagen is.

8 Citaat uit uitzending, journaliste Milena Holdert: De namen van de groeperingen die Nederland steunde zijn dus geheim. En als we het Ministerie van Buitenlandse Zaken vragen wat voor specifiek type apparatuur en voertuigen ze geleverd heeft verklaart het ministerie plotseling het hele NLA-programma tot staatsgeheim.

Ons commentaar: Wij verwijzen in de eerste plaats naar bovenstaande punten 2 die over dezelfde thematiek gaan. Verder voeren we nog de reactie op van de persvoorlichter van Buitenlandse Zaken (dd. 26 september 2018):

‘Alle informatie waaruit de identiteit of locatie van de door Nederland gesteunde gematigde groepen kan worden afgeleid, is vanaf de aanvang van het programma in 2015 geclassificeerd als staatsgeheim omdat 1) mensenlevens op het spel stonden, 2) bondgenootschappelijke verplichtingen ons dat opleggen, 3) inlichtingendiensten betrokken waren. Informatie over de uitvoerder en details over de geleverde producten zijn eveneens uit veiligheidsoverwegingen niet publiek gemaakt. Er zijn geen andere onderdelen van het programma staatsgeheim verklaard gedurende de loop van het programma. De Kamer is vanaf het begin in 2015 ook geïnformeerd dat, in het belang van de veiligheid van de bij de Nederlandse betrokken partijen, het kabinet geen uitspraken deed over de groepen waaraan steun werd overwogen. De Kamer heeft in aanloop naar het debat op 2 oktober jl. vertrouwelijk inzicht gekregen in de geclassificeerde besluitvormingsmemoranda rondom het programma.’

9 Citaat uit uitzending, journaliste Milena Holdert: Al-Qaida was er (i.e. Syrië) al vanaf 2011 actief.

Ons commentaar: Al-Qaida was al minstens sinds 2003 actief in Syrië. In 2003 bijvoorbeeld stuurde het regime vanuit Damascus bussen met o.a. al-Qaida jihadisten naar Bukamel bij de grens met Irak om de operaties van de Amerikanen in het buurland te saboteren. Mede door deze toevoer van Jihadisten uit Syrië is AQI  (Al-Qaida in Irak) de voorloper van ISI (IS in Irak) en later ISIS en IS groot geworden. Zie deze tweet. Pim van Harten en Roel Meijer (red.) beschrijven dit ook in hun boek Irak in Chaos.

Charles Lister, directeur van het Countering Terrorism & Extremism programma van het Middle East Institute in Washington, vertelt ons  begin oktober via Twitter (DM): ‘Al-Qaida was in Syrië aanwezig sinds op zijn minst 2003, maar ze viel het regime niet aan’. Michael Weiss en Hassan Hassan noemen Al-Qaida een Assad proxy in hun boek ISIS, inside the army of terror. Weiss en Hassan beschrijven hoe de Syrische geheime dienst Jihadisten inzette en ze met bussen tegelijk van Damascus naar Bukamel, de grens met Irak stuurde. Yahya al-Ariedi, voormalig hoofd van de Syrische Staats TV Channel 2, en nu voorzitter van het onderhandelingsteam van de Syrische oppositie vertelde ons in Genève tijdens een interview in het voorjaar van 2017 dat het volgens hem om zo’n 1500 jihadisten ging.

Afbeelding: Yahya al-Ariedi, voorjaar 2016 in Genève. Foto genomen door Rena Netjes.

10 Citaat uit uitzending, journaliste Milena Holdert: Ook het ondersteunen van de strijd in Syrië is strafbaar.

Ons commentaar: Nederland doet mee in de internationale coalitie tegen IS. Dus deze uitspraak is op zijn minst erg onzorgvuldig geformuleerd.

11 Citaat uit uitzending, journaliste Milena Holdert: Stel nou dat je pick-up trucks of uniformen aan strijdende groepen in Syrië stuurt ben je dan ook strafbaar? 

Reactie hoofdofficier Ferry van Veghel: ‘Ja, als je pick-up trucks zou sturen dan stel je iemand in staat om zich te vervoeren, je stelt een organisatie in staat om zich van a naar b te kunnen brengen. Als je op enigerlei wijze een rol speelt in die strijd hetzij actief als strijder hetzij minder actief maar wel dusdanig dat je een ander in staat stelt om die strijd daar te voeren, dan treft jou strafrechtelijke verantwoordelijkheid. Ja, dan ben je, dan maak je je schuldig aan een strafbaar feit.’

Ons commentaar: We snappen de redenering van de hoofdofficier die ingaat op een hypothetische vraag. Tegelijkertijd vragen we ons af of steun geven binnen het NLA-programma voor de strijd tegen IS dan dus ook niet mag? Want die steun geeft Nederland wel.

12 Citaat uit uitzending, journaliste Milena Holdert: Nederland zou via zorgvuldige procedures de gematigde groeperingen selecteren. En: Hoe stelde ze (Nederland) vast wie er echt gematigd was in Syrië? En:We wenden ons tot de mannen die het NLA-programma hebben voorbereid en uitgevoerd: Marcel Kurpershoek, Nikolaos van Dam en Gerard Steeghs.

Ons commentaar: Wij spraken diverse Syrië onderzoekers in Istanbul over dit onderwerp en het beeld dat ontstond was het volgende, namelijk dat  het selecteren van de groepen in het Noorden  van Syrië (de vijf groepen in Nieuwsuur zitten allemaal in het Noordwesten van Syrië) zwaar onder controle stond van de CIA en de MIT, de Turkse inlichtingendienst. Holdert meldt vervolgens niet dat Gerard Steeghs (nog steeds in actieve dienst, RN & JJdR), natuurlijk niet kan praten, vanwege de staatsgeheime status van het programma. Oud-diplomaat van Dam is wel bereid de journalisten te woord te staan. Hier volgt een transcriptie van het interview:

Holdert: U was degene die bekeek welke groepen daar als gematigd golden?

Van Dam: Ja.

Holdert: En op welke manier deed u dat?

Van Dam: De meeste van die commandanten ken ik, die heb ik ontmoet. Maar als je iemand recht in de ogen kijkt weet je nog niet natuurlijk of die helemaal gematigd is of niet.

Holdert: Ging u dan af op wat de Amerikanen en Britten daar bijvoorbeeld deden?

Van Dam: Nee, we hebben onze eigen bronnen via allerlei kanalen konden we een goede inschatting maken hoe die verschillende groepen ervoor stonden. Het is natuurlijk een kwestie van vertrouwen, want je weet niet of ze daarna andere dingen gaan doen dan wat je hebt afgesproken.

Holdert:  Wat voor vragen stelde u dan om vast te stellen of ze daadwerkelijk  gematigd waren?

Van Dam: Ik heb niet gezegd ben je seculier of zo? Je zou kunnen zeggen, je kunt een lijst maken met criteria maar in de praktijk werkt dat niet. Dan heb je bijvoorbeeld 100 criteria, voldoen ze daaraan, dus je stopt het in de computer, die is niet gematigd die is wel gematigd. Zo werkt dat niet. Bovendien, het verschuift continu.

Holdert: U werkte niet met criteria?

Van Dam: Natuurlijk wel met criteria maar niet met lijstjes, van nou zijn ze seculier of niet. Zijn ze ooit eens aanhangers geweest van de Moslim Broederschap? Zo werkt dat niet.

Holdert: Hoe deed u het dan? Welke criteria hanteerde u dan wel?

Van Dam: Nou, je gaat kijken naar bepaalde groepen en dan ga je kijken zijn die acceptabel of niet.

Holdert: En wat was dan acceptabel?

Van Dam: Ja, nee, dan ga je toch weer vragen wat zijn precies de criteria.

Holdert: Maar we moeten toch op de een of andere manier kunnen contoleren hoe u dat gedaan heeft?

Van Dam: Ja, dat moet u aan de minister vragen.

Dahhan: Kent u dat document? Uit 2015.

Van Dam: Shuhada al-Yarmouk, hebben wij die steun verleend?

Holdert: Dat zou u moeten weten.

Van Dam: Nee.

Dahhan: Weet u dat?

Van Dam: Ik zal me niet uitlaten over wie wel of niet.

Dahhan: Maar kunt u uitsluiten of er ooit steun is geleverd aan Shuhada al-Yarmouk?

Van Dam: Ik kan niets uitsluiten maar daar is mij niets van bekend.

Van Dam: Als dus bepaalde groepen die principes ondertekenen dan moet je ze formeel erkennen als gematigd toch?

Dahhan: Ahrar al-Sham is een organisatie dat mede is opgericht door een voormalig Al-Qaida lid.

Van Dam: Ja maar wie dan de mede oprichter was dat zegt ook niet alles.

Dahhan : Maar ze plegen ook zelfmoordaanslagen.

Van Dam: Nou ja,  Ahrar al-Sham valt onder dat criteria van het ondertekenen van Riyad. 

Dahhan: Dus ondanks het feit dat ze onderdeel vormden van een zelfde koepelbeweging als Al-Qaida dat ze mede  zijn opgericht door een voormalig Al-Qaida-lid, dat ze zelfmoordaanslagen plegen en dat zij de Taliban als model nemen is het niet voldoende om ze te categoriseren als een extremistische organisatie?

Van Dam: Ik heb me daar nooit zo in detail mee bezig gehouden op welke manier Ahrar al-Sham, alleen maar binnen het kader van het politieke geheel. De benefit of the doubt was Ahrar al-Sham. Voor Ahrar al-Sham omdat ze dat hadden ondertekend.

Ons commentaar: Van Dam wordt doorgezaagd over Ahrar al-Sham, maar Nederland heeft  Ahrar al-Sham nooit steun gegeven. Dat wordt voor de gewone kijker niet echt helder. En dat had op zijn minst genoemd moeten worden. Het staat wel in Trouw waarom het hier dan ook niet melden? Ahrar al-Sham deed uiteindelijk mee met de Riyad Conferentie  eind 2015, ter voorbereiding van de vredesbesprekingen later in Geneve. De internationale gemeenschap wilde het politieke onderhandelingsproces weer los proberen te trekken, ook al hadden de eerste ‘Geneves’ niets opgeleverd. Het regime bleek niet bereid om de macht te delen.  Rusland startte ondertussen gesprekken in Astana met militaire vertegenwoordigers van diverse strijdgroepen. Het land nodigde naast al-Jabha al-Shamiyya en het Vrije Idlib Leger ook Ahrar al-Sham uit aan de onderhandelingstafel. Het verwarrende is, we noemden het al eerder, dat al-Jabha al-Shamiyya in eerste instantie bestond uit een conglomeraat van allerhande groepen, inclusief die met een politiek-islamistische-salafistische agenda zoals Ahrar al-Sham maar deze samenwerking liep al gauw spaak en leidde tot een splitsing in april 2015, slechts een paar maanden na de oprichting van het Levant Front dat verder zonder islamistische elementen verder zou gaan. Hier meer over het uiteenvallen in april 2015 van ‘Het Grote al-Jabha al-Shamiyya’, de samenwerking met islamistische groepen als Ahrar al-Sham.

In zijn in het najaar van 2020 verschenen boek Granaten en Minaretten gaat Van Dam nader in op de Nieuwsuuruitzending. Hij stelt onder andere klip en klaar: ‘Het was een onterecht beeld van bewuste Nederlandse steun aan jihadisten, salafisten, terroristen enzovoort (p. 256)’. Meer over Van Dams reactie op de zaak is hier te lezen.

13 Citaat uit uitzending, journaliste Milena Holdert: De leiders van Jabha al-Shamiyya zijn moeilijk te benaderen.

Ons commentaar: Wij hebben een totaal andere ervaring, ze zijn gemakkelijk te bereiken. De militaire woordvoerder van al-Jabha al-Shamiyya Baraa’ al-Shami vertelde in een uitgebreid gesprek met hem en drie andere leiders dat plaatsvond in hun kantoor in de Mall of Istanbul  op 27 september 2018 dat Holdert en Dahhan hem constant bombardeerden  per Whatsappberichten met vragen over de steun die de Nederlandse regering het Front had gegeven. Maar omdat het programma geheim was liet hij telkens geen relevante informatie los. Al-Shami ergerde zich aan het feit dat beide journalisten op geen enkele manier vroegen ‘wie we zijn en waar we tegen vechten’, en toen zij later de Nieuwsuur-uitzending zagen waren ze ernstig ontdaan en zei al-Shaami: ‘We (onder andere Ali Abu Sejju) bedanken de Nederlandse regering, we bedanken het Nederlandse volk, en dan wordt er gezegd “jullie zijn jihadisten”’.

14 Vanaf minuut 24.06 van de Nieuwsuur uitzending zegt de commandant van Brigade 51 Haitham Afeesi: ‘Al-Jabha al-Shamiya kreeg de laatste zending aan het einde van 2018’, (in het Arabisch: bi-nihaayet 2018). De uitzending van Nieuwsuur vond plaats op 10 september 2018; ‘aan het einde van 2018’ is vertaald en ondertiteld met: ‘in 2018’. Even later, vanaf 25.02, zegt commandant van de Noordelijke Stormbrigade Ali Abu Sejju, onderdeel van al-Jabha al-Shamiyya, dat Nederlandse steun kreeg : ‘Ja, vorig jaar, in 2017’ (in het Arabisch: na’am, as-sana al-madiye, 2017’).